وب سایت مشاوره کنکور

معضل فراموشي هميشه چيز بدي نيست ، خيلي از مواقع بايد به خاطر فراموشي سپاسگزار باشيم زيرا اگرفراموشي نباشد ما هيچ وقت نمي‌ توانيم موضوعات اندوه‌‌ بار و ناخوشايند را فراموش كنيم وازاين گذشته، اگر فراموش نكنيم به زودي مغزمان توسط مسايل غير ضروري انباشته  و تمركز حواس امكان ‌پذير...

 " فراموشي، يكي از موضوعات بحث‌ انگيز است و تا كنون مطالعات زيادي روياين موضوع انجام گرفته‌ است ولي دربارة فراموشي به دو نكتة اساسي بايد توجه داشته باشيم :

1- فراموشي هميشه چيز بدي نيست و در حقيقت در خيلي از مواقع بايد به خاطر فراموشي سپاسگزار باشيم زيرا اگر فراموشي نباشد ما هيچ وقت نمي‌ توانيم موضوعات اندوه‌‌ بار و ناخوشايند را فراموش كنيم و از اين گذشته، ما اگر فراموش نكنيم به زودي مغزمان توسط مسايل غير ضروري انباشته خواهد شد و تمركز حواس امكان ‌پذير نخواهد شد.

2- فراموشي علل گوناگون دارد ولي اساس همة آنها يكي است و آن اينكه: ما اساس عملكرد مغز خود را نمي‌شناسيم؛ يعني، ما به راستي نمي‌دانيم ذهن ما چگونه كار مي‌كند.

- برخي از علل فراموشي به قرار زير است :

1 - يادگيري ناقص: گاهي ما فكر مي‌كنيم چيزي را فراموش كرده‌ايم ولي اگر دقت كنيم متوجه خواهيم شد كه اصلاً آن را ياد نگرفته‌ايم و يا حداقل آن را آنطوري كه شايستة فراگيري است به ذهن خود نسپرده‌ايم.

2 - فراموشي در اثر كمبود اكسيژن: زندگي در هواي آلوده مي‌تواند سبب فراموشي شود؛ بنابراين، بايد از تهوية محل زندگي و اتاق مطالعة خود مطمئن شويم. مراقب كمبود مزمن اكسيژن باشيد. كمبود مزمن اكسيژن باعث صدمه ديدن سلول‌هاي مغزي مي‌‌ شود زيرا مغز انسان نياز شديدي به اكسيژن دارد اگر انسان به طور حاد براي چند لحظه از اكسيژن محروم شود مرگ او حتمي است ولي كمبود اكسيژن به صورت مداوم و مزمن باعث مرگ‌ آني انسان نمي‌شود بلكه به مرور زمان كارآيي مغز وي را كاهش مي‌دهد و بتدريج او را از بين مي‌برد.

 " هراس از جلسة امتحان و معلم، يكي از علل مهم فراموشي است."

3 - شرطي شدن : شرطي شدن چيست؟ در اوايل قرن بيستم فيزيولوژيست مشهور روسي، ايوان پاولف (Ivan Pavlov)، سگي را مورد آزمايش قرار داد، بدين ترتيب كه، هر وقت به سگ گوشت مي‌داد زنگ را به صدا در مي‌آورد. همانطوري كه مي‌دانيد هر وقت سگ گوشت را ببيند بزاق ترشح مي كند ولي هيچ سگ طبيعي در اثر شنيدن صداي زنگ، بزاق ترشح نمي‌كند، ولي سگ مورد آزمانش پاولف، بعد از مدتي حتي بدون ديدن گوشت با شنيدن صداي زنگ بزاق ترشح مي‌كرد؛ يعني، اين سگ در مقابل صداي زنگ «شرطي» شده بود.ما نيز در دوران مدرسه و دانشگاه به صورت غلط، شرطي شده‌ايم به اين معني كه آموزش ما طوري بوده است كه هميشه فكر مي‌كنيم يادگيري فقط از طريق خواندن تكراري و حفظ كردن مطالب درسي به صورت طوطي‌وار حاصل مي‌شود؛ يعني، سيستم آموزشي ما طوري است كه معلم تدريس مي‌كند و دانش‌آموز به صورت طوطي‌وار مطالب درسي را با خود تكرار مي‌كند آنها را از بر مي‌نمايد و در كلاس و يا در امتحان پس مي‌دهد و نمره‌اي هر چند عالي مي‌گيرد و اين منوال در تمام دوران تحصيل ادامه مي‌يابد؛ بنابراين، دانش‌آموزان، در مقابل يادگيري و آموزش طوطي‌وار و تكرار مكررات و يكنواختي تدريس شرطي شده‌اند؛ بنابراين، تا زماني كه ما بطور متفكرانه و آگاهانه و بصورت فعال و با هوشياري كامل مطالعه نكنيم و تا زماني كه مطالب درسي را ياد نگيريم و فقط به صورت طوطي‌ وار از بر كنيم دچار فراموشي خواهيم شد و به زودي مطالب درسي را از ياد خواهيم برد.

4 - فراموشي در اثر دخالت و مزاحمت مسائل و موضوعات ديگر: ما در اينجا فراموشي در اثر دخالت چيزهاي ديگر را «تداخل» مي‌ناميم.تداخل، انواع گوناگوني دارد : 

الف :  دلهره، اضطراب، ترس، نگراني، عدم اعتماد بنفس، آشفتگي‌هاي روحي و جسماني و عوامل مشابه ديگر، از علل مهم فراموشي هستند. ترس از مردود شدن در امتحان و نيز هنگام جواب دادن به سؤالات در كلاس درس باعث فراموشي مي‌شود. دانش‌آموزي كه از معلم مي‌ترسد نمي‌تواند به سؤالات وي جواب بدهد. شما يا خودتان تجربه نموده‌ايد يا از دوستان خود شنيده‌ايد كه گفته‌اند جواب سؤال را مي‌دانستيم ولي نتوانستيم در ورقة امتحاني بنويسيم و بلافاصله بعد از خارج شدن از جلسة امتحان، در دم درب جواب سؤال به خاطرشان آمده است.

 ب :  ما در عصر كامپيوتر، در درياي بي‌كران دانش و اطلاعات علمي شناور هستيم، بنابراين، اگر مطالب درسي و علمي را به صورت نامنظم و بدون سازماندهي ياد بگرييم، بسياري از آنها را فراموش خواهيم نمود (تداخل بين موضوع‌ هاي مختلف و در هم و برهم و بدون نظم).

ج :  تداخل بين درس‌هاي مشابه: تجربه نشان داده است كه مطالب ياد گرفته شده در روزها و ساعت‌هاي قبلي، در اثر يادگيري مطالب فعلي، به ويژه زماني كه مطالب، مشابه همديگر باشند، از حافظه زدوده مي‌شود؛ يعني، مطالب قبلي با مطالب فعلي تداخل مي‌كنند؛ به عنوان مثال، اگر دانش‌آموزي يك ساعت جبر، يك ساعت هندسه و يك ساعت مثلثات به ترتيب و پشت سرهم مطالعه نمايد، اين دانش‌آموز هنگامي كه مثلثات را مطالعه مي‌نمايد، قسمتي از مطالب جبر و هندسه را از ياد خواهد برد؛ يعني، تداخل مطالب مشابه با همديگر موجب فراموشي مي‌شود. بين موضوع‌هاي مشابه، تداخل زيادي وجود دارد تا موضوع‌ هاي متفاوت؛ به عنوان مثال، اگر به دنبال درس تاريخ، فيزيك مطالعه نماييم به حافظة ما آسيب چنداني وارد نخواهد شد ولي اگر بدنبال درس تاريخ عمومي، درس تاريخ معاصر ايران را مطالعه كنيم مطالب زيادي از ذهن ما زدوده خواهد شد .

"افرادي كه اشتهاي زيادي براي ياد گرفتن مطالب علمي دارند و كتاب‌ها را يكي پس از ديگري، با شتاب و عجله و ولع زياد مي‌خوانند و به خيال خود زحمت زيادي را در كسب علم متحمل مي‌شوند ولي مطالب ياد گرفته شده را نظم و سازمان نمي‌بخشند بيشتر مطالب ياد گرفته شده را در اثر همين آفت «تداخل» بر باد مي‌دهند."

5 - فراموشي در اثر عدم استعمال مطالب ياد گرفته شده : مسلماً اگر ما مطالب ياد گرفته شده را بكار نگريم به مرور زمان مقداري از آنها را از ياد خواهيم برد و اين طبيعي است. 

" فراموشي ناشي از عدم استعمال مطالب ياد گرفته شده، طبيعي و اجتناب‌ناپذير است و شما نبايد به خاطر آن خود را سرزنش كنيد"

 6 - فراموشي ناشي از «واپس زدن» :  فرويد مي‌گويد: به يادآوردن، وارد شدن در آگاهي است و فراموش كردن، ماندن در پشت درب است؛ به اين معني كه، ما به خاطرات ناخوشايند و نيز به اطلاعاتي كه آنها را درك نكرده‌يم و مورد علاقة ما نيستند به طور ناخودآگاهانه اجازه ورود به درون هشياري آگاهانه را نمي‌دهيم؛ يعني، آنها را نمي‌خواهيم به خاطر بياوريم و به صورت ناخواسته فراموش مي‌كنيم.

" ما تمايل به فراموشي داريم و اين طبيعي است. "

"دانش‌آموزي در كلاس درس به آموزگار مي‌گويد: آقا! اولش را بگو، بقيه‌اش را بگويم. دانش‌آموز ديگري از جلسة امتحان بيرون مي‌آيد و كتاب را ورق مي‌زند و تا چشمش به صفحة كتاب مي‌افتد، مي‌ گويد: آه! جواب اين سؤال را مي‌دانستم ولي هر چه تلاش كردم نتوانستم به خاطر بياورم. اينگونه فراموشي را «فراموشي در اثر تغيير نشانه» مي‌گويند. اين دانش‌آموزان به خاطر اينكه نشانه‌هاي موجود در اطراف مطالب مورد نظرشان از قبيل تصاوير كتاب، صفحة كتاب و در كل نشانه‌هايي كه باعث تداعي و بيادآوردن مطلب مورد نظر مي‌شود از ذهنشان پاك شده است نمي‌توانند مطالب ياد گرفته شده را به خاطر آورند ولي تا چشمشان به نشانه‌هاي تداعي كننده مي‌افتد مطلب را به خاطر مي‌آورند.

7 - فراموشي در اثر پايان يافتن مطالعه : يكي از علل فراموشي، پايان يافتن مطالعة ماست؛ يعني، زماني كه ما ديگر براي مطالب ياد گرفته شده ارزشي قايل نيستيم. ما معمولاً مطالبي را كه فعلاً براي ما ارزشي ندارند از ذهن خود مي‌زداييم و زماني كه آنها را مي‌خواهيم به ياد بياوريم ديگر دير شده است . شما براي غلبه بر اين مشكل چه پيشنهادي داريد؟ (پاسخ به عهدة شماست) به طور خلاصه، مغز ما كامپيوتري است خيلي پيچيده و گسترده و هيچ كامپيوتري نمي‌تواند با آن برابري كند و ما نمي‌توانيم و نبايد كامپيوتر مغزي خود را با كامپيوترهاي مكانيكي مقايسه كنيم، زيرا مغز ما خيلي بزرگتر و وسيع‌‌ تر از اين حرفهاست، لكن اين كامپيوتر شگفت‌انگيز مغزي، فراموش‌كار هم است ولي اگر ما كاركرد مغز خود و استعدادهاي بالقوة ذهني خود را بشناسيم خيلي كمتر از اينها فراموش خواهيم كرد.

"كامپيوتر شگفت‌انگيز حافظة ما خيلي قوي‌ تر از تمام كامپيوترهاي جهان است و حافظة ما خيلي قوي‌تر از آن است كه تا بحال تصور مي‌شد ولي اين كامپيوتر هرگز كامل نيست و تا زماني كه كار مي‌كند فراموش هم خواهد كرد ولي اگر اين كامپيوتر به درستي مورد بهره‌برداري قرار گيرد كمتر از اينها فراموش خواهد كرد."

سعید غیاثوند | مشاور و برنامه ریز کنکور

موفق باشيد